CONGOMA calling!

Soms denk ik wel eens heel even, dat ik begin te snappen hoe de Congolezen denken, maar na de ervaringen met mijn rijbewijs van deze week werd mij duidelijk dat ik er nog lang niet ben… In de instructies voor vertrek stond toch duidelijk dat ik in Nederland een internationaal rijbewijs moest aanvragen om in Congo de weg op te kunnen. Ik ben dus met een pasfoto en ongeveer 25 euro naar een ANWB-winkel gegaan, waar ik op vertoon van mijn ‘gewone’ rijbewijs een keurig internationaal exemplaar heb aangeschaft. Maar in Congo aangekomen kreeg ik al snel te verstaan dat men er helemaal niets mee doet, nee, je moet een Congolees rijbewijs hebben! We gaan het voor je regelen: wij betalen de benodigde 30$, maar je moet wel een pasfoto meegeven. In mijn onschuld vroeg ik nog of ze ook mijn Nederlandse rijbewijs nodig hadden, maar dat bleek niet het geval. Een dag later al ontving ik mijn nieuwe rijbewijs dat er heel professioneel uitziet, formaat pinpas.

Maar nu komt het. Deze procedure om aan een rijbewijs te komen, geldt ook voor de Congolezen! Dus iedereen zonder enige rij-ervaring die zin heeft om hier achter een stuur te kruipen, is tegen betaling van 30$ van harte welkom om deelnemer te worden aan het meer dan bizarre verkeer! Je zou denken dat je toch eerst wel een paar lesjes nodig hebt, is het niet voor de praktijk, dan toch misschien voor de theorie. Zo niet hier, sterker nog, als je achter het stuur zit zonder rijbewijs krijg je een fikse boete en by the way: lesauto’s kom je in Goma niet tegen.

Maar Medair is een degelijke, Zwitserse organisatie, dus ik werd door Clement, de Congolese baas over ons wagen- en motorenpark, voor een rijvaardigheidstest meegenomen en wat je dan wel tegenkomt is met geen pen te beschrijven. Maar ik ga toch een poging doen. Het wemelt van de hevig gassende bromfietsen en lichte motoren die vaak als taxi dienen: ik heb al een brommer waargenomen met 4 personen erop! Dan de knetterende driewielers met veel te zwaar beladen en veel te hoog opgestapelde artikelen. En ook een soort van houten steps (de chukudu) die stapvoets worden voortgeduwd met ladingen van wel 3 meter breed, hevig rokende en zwaar ingetapete taxibusjes waar hoofden, armen en benen uitsteken en waar ook voldoende zitplaatsen zijn op het dak, diepe gaten in de deels onverharde wegen die door de vele regenplassen aan het zicht worden onttrokken, militaire voertuigen met in de laadbak stuiterende, gewapende mannen (en jongens) die met hoge snelheid de rotondes linksom afsnijden en vooral mensen, heel veel mensen, in alle leeftijden, krioelend met duizenden langs en over de wegen. Zie je het een beetje voor je? En ik met Clement aan mijn zijde er tussendoor laverend. En met succes, want een tevreden Clement gaf mij het recht om hier officieel te rijden, maar let wel: alleen woon-werkverkeer. Voor alle andere ritten krijgen we lokale Medair-chauffeurs mee. Ik weet alleen nog niet zeker wat veiliger is…

We gaan verder met het al aangekondigde stukje geschiedenis. De 5 jaren na de Belgische tijd waren voor Congo een constante worsteling om de nieuwe onafhankelijke staat te handhaven. De periode 1960-1965 wordt ook wel de Congolese crisis genoemd. Bestuurlijke problemen en burgeroorlogen volgen elkaar op, waarbij diverse buitenlanden materiële en financiële steun geven aan elkaar bestrijdende rebellengroepen. Meer dan 100.000 doden vallen alleen al in die 5 jaar.

Congo was weliswaar onafhankelijk maar er was nog niet echt nagedacht over belangrijke kwesties als de organisatie van het land en hoe om te gaan met etnische groepen en met de verschillende provincies. Het leidde al heel snel tot een grote oproer in het leger en grote uitbarstingen van geweld daarbuiten. België (nota bene) stuurde troepen om orde op zaken te stellen, maar het leidde tot afscheiding van 2 regio’s. De Verenigde Naties zonden blauwhelmen om de crisis te beheersen. Daarbij weigerde de toenmalige VN-secretaris-generaal, Dag Hammerskjöld, om die troepen de centrale regering te laten ondersteunen om tegen separatisten  te vechten.

Eerste minister Patrice Lumumba, tevens charismatische leider van invloedrijke nationalisten, reageerde hierop: hij vroeg ondersteuning van de Sovjet-Unie, die vervolgens ook werd verleend. Maar die Russische inmenging was reden voor President Joseph Kasa-Vubu om Lumumba onder huisarrest te plaatsen. Kort daarna, in januari 1961werd hij ontvoerd en vermoord.

De volgende keer wil ik iets vertellen over het werk en ook de afloop van mijn verjaardag op het werk: weliswaar een dag te vroeg, maar voor morgen, vrijdag 10 mei, heb ik een taart besteld.