CONGOMA calling!

De reacties op de blogs zijn mooi. Jullie lezen graag mee en waarderen de schrijfstijl. Jullie vinden mijn belevenissen indrukwekkend en mijn werk de moeite waard. Begrijp me goed, ik verzin dit niet zelf maar het is de grote lijn van wat ik van jullie, trouwe volgers of meer incidentele inloggers, terugkrijg. Maar, zo zeggen jullie, wat is het allemaal triest, somber en uitzichtloos. Je wordt er niet echt vrolijk van! Tsja, dat klopt natuurlijk helemaal! Organisaties die noodhulp verlenen om mensen in leven te houden, werken nu eenmaal doorgaans in heel arme landen, waar crises zijn, waar iedere dag er een is, waar donkere wolken zich samenpakken boven toekomstplannen en waar het dus maar een nare en troosteloze bedoening is. En dat is vaak de ondertoon in mijn blogs.

Laten we daarom vandaag eens kijken naar een andere kant van Congo, naar de kant die losstaat van wrede gevechten en die recht doet aan wat Congo ook te bieden heeft. Ja, die kant is er gelukkig ook: vrolijker, kleurrijker en lichter. Ik geef direct toe, als je een beetje rond googelt op de term ‘Congo’, gaat het voor het overgrote deel over ellende, rebellen, uitbuiting, noodhulp, enfin, jullie kennen die ‘darkside’ inmiddels wel. Maar als je je niet uit het veld laat slaan en even goed doorzoekt, dan stuit je op interessante, bijzondere en toch ook optimistische teksten.

Zo ver als een paar reisorganisaties daarbij gaan, komt op mij overigens enigszins ridicuul over. Zo schrijft African travels het volgende. “Lang geteisterd door politieke strijd, begint de DR Congo langzaam te stabiliseren en toeristen over de grenzen weer te verwelkomen. Het is een intens land om te reizen, maar die onverschrokken zielen die het durven te verkennen, zullen rijkelijk worden beloond…”.Dat laatste mag dan waar zijn, het begin van deze reclame-uiting is onzin. Een andere reisorganisatiemaakt het helemaal bont met een dagtour in Goma. “Ervaar de lokale cultuur in het prachtige, landelijke Goma”, zo lezen we. “Kom meer te weten over het dagelijks leven van de lokale bevolking, want je bent welkom om hun eten en traditionele dans te delen”.

Nee, dan gebruik ik liever de volgende samenvattingdie ik ergens tegenkwam. “Congo is een land van paradoxen waar buitengewone schoonheid en rijkdom aan natuurlijke hulpbronnen in schril contrast staan met sociaal-politieke uitdagingen. Maar te midden van deze contrasten wemelt de DRC van verrassingen die spreken van veerkracht, culturele rijkdom en onbenut potentieel. Of het nu gaat om de ontzagwekkende geografie, de levendige muziekscene of het jeugdige optimisme over groei, er zijn lagen in dit land die blijven boeien en inspireren”.

Een andere kant van Congo dus, boeiend en inspirerend. Het is een van de Afrikaanse landen waar creativiteit van hoge kwaliteit in overvloed te vinden is. Laten we eens kijken, kort en tamelijk willekeurig, naar etnische groepen, literatuur, theater, sculpturen, maskers, muziek en mode. Etniciteit, vaak ‘tribalisme’ genoemd, werd in Congo geïntroduceerd door de kolonialisten om de mensen te verdelen en de opkomst van nationalisme te voorkomen. Tribalisme en regionalisme werden later gezien als de belangrijkste oorzaken van chaos en ontwrichting na de onafhankelijkheid. Daarom werd het N’seleManifesto door Mobutu opgesteld om tribalisme uit de nationale politiek te bannen en de ideologieën van ‘authenticiteit’ te promoten, gericht op behoud van de Congolese cultuur.

Congolese schrijvers hebben erkenning gekregen buiten de landsgrenzen en zijn toegetreden tot de lijst van beroemde dichters en auteurs. Sommigen duiken op in de Congolese diaspora en streven ernaar de verschrikkingen en wreedheden van een oorlog bloot te leggen. Theaterkunsten zijn levendig in Congo, vooral in Kinshasa, waar veel groepen in de jaren 1970 en 1980 tot bloei kwamen. Acteergroepen kregen veel steun van scholen, universiteiten, religieuze en sociale organisaties. Veel toneelstukken worden geschreven door lokale toneelschrijvers. ‘Authenticiteit’ wordt ook daar sterk benadrukt in producties, waarbij gebruik wordt gemaakt van Afrikaanse verteltechnieken, zang en dans.

Congo staat net als de meeste Afrikaanse landen bekend om zijn oude sculpturen en maskers die in musea over de hele wereld te zien zijn. De verscheidenheid aan kunststijlen en de overvloed aan productie maken Congo tot een centrum van artistieke rijkdom. Aardewerk, mandenmakerij, textiel zoals raffia en houtsnijwerk maken deel uit van de belangrijkste ambachten van Congo. Er zijn minstens vijftig verschillende stijlen van beeldhouwkunst, gerelateerd aan de stammen. Hout is het meest gebruikte materiaal, daarna komen ivoor, bot, plantaardige vezels, metaal en steen. Schelpen, kralen, veren, dierenhuiden en plantaardige zorgen voor versieringen. Pablo Picasso kwam rond 1905 in aanraking met het werk van Afrikaanse en in het bijzonder Congolese kunstenaars. Deze nieuwe vorm van kunst stimuleerde hem, omdat het anders was dan wat hij in het Westen te zien kreeg. Hij was vooral gefascineerd door Afrikaanse maskers, hun ontwerp en de emoties die ze overbrachten.

Een van de grootste bijdragen van Congo aan de hedendaagse Afrikaanse cultuur is de muziek. De eerste authentieke Congolese muzikanten waren de troubadours van de jaren 1940 en 1950, die vooral in de meer afgelegen provincies optraden om op te treden. Ze reisden als solisten, maar naarmate de muziek zich ontwikkelde, werden de solo-acts groepen, met toevoeging van Afrikaanse drums en akoestische gitaren. DR Congo is de geboortegrond van opwindende Afrikaanse muziekgenres, voornamelijk rumba en soukous. Deze genres zijn ontstaan ​​in het Congobekken en verspreidden zich snel over het continent en daarbuiten en werden onderdeel van de mondiale muziekscene. Ze zijn niet alleen een bron van vermaak, maar ook een uitdrukking van de cultuur, geschiedenis en geest van het land. Congolezen hebben muziek in hun bloed. Ze kunnen hun creativiteit er het beste in uitdrukken. Het is opvallende dat de meeste Congolese muzikanten autodidact zijn en uitzonderlijk begaafd. Kinshasa was vroeger een van de eerste opnamecentra in Afrika, maar economische tegenspoed en geldgebrek leidden ertoe dat de industrie eind jaren 1970 in verval raakte.

Ten slotte vergeten we ook de mode niet te noemen. Alles aan de Congolese mode draait om de kleurrijke printstoffen die ‘pagnes’ worden genoemd. Veel prints krijgen een eigen naam. Sommige zijn ontworpen en op de markt gebracht voor speciale doeleinden, zoals het prijzen van een leider, het markeren van een speciale gebeurtenis zoals een topontmoeting, een voetbaltoernooi of een bezoek van een buitenlands staatshoofd. Overigens zit hier ook nog een Nederlands tintje aan, getuige het in Congo heel bekende luxueuze Nederlandse merk Vlisco uit Helmond, met hun Wax Hollandais. “Ontstaan in 1846 in Nederland, zo valt op de site te lezen, ontwerpt en produceert Vlisco ( J.P. Fentener van Vlissingen & Co) unieke bedrukte stoffen, gemaakt met aloude methoden en hoogwaardige materialen die oorspronkelijk zijn afgeleid van Indonesische op was gebaseerde batik. Vlisco’s erfgoed en ontwerpsignatuur is een multiculturele symbiose van schoonheid en vakmanschap waarbij elke print zijn eigen kenmerkende originaliteit heeft. Al bijna 200 jaar creëert Vlisco meer dan 350.000 originele textielontwerpen en kleurvariaties.

Een andere kant van Congo, het is maar dat we het weten!